لوله کشی کلکتوری
سیستم کلکتوری به عنوان یکی از مطمئن ترین روش های اجرای لوله کشی پیشنهاد می شود . در این روش، داخل یک جعبه مرکزی کلکتورهای آب رسانی
و حرارتی در نزدیکی رایزر قرار گرفته و برای هر یک از دستگاه های مصرف کننده انشعاب گرفته می شود.
این سیستم به دلیل عدم استفاده از اتصالات متعدد بین راهی ،دسترسی مستقیم به عملکرد مصرف کننده ها از طریق جعبه مرکزی و نیز تعادل فشار آب، روشی متمایز از دیگر روش هاست.
دو لوله موازی یکی حامل آب سرد و دیگری حامل آب گرم در سرتاسر ساختمان حرکت می کرد تا مصرف کننده ای را متناسب با مقدار تقاضایش تغذیه کند.
این نوع سیستم اگر به درستی طراحی و محاسبه نمی شد مشکلات زیادی به همراه داشت که مهمترین آن بالانس نشدن سیستم در زمان تقاضای همزمان مصرف کننده ها بود.
البته مشکلات دیگری مانند مدت زمان زیاد مراحل نصب، قرار گرفتن اتصالات در کف، اتلاف حرارتی زیاد در مسیرهای با ابداع سیستم لوله کشی کلکتوری، تقریبا بیشتر مشکلات
سیستم قدیمی انشعابی برطرف شد به گونه ای که اکنون این سیستم لوله کشی به خوبی جای خود را در بین طراحی های مهندسین تأسیسات باز کرده است.
در سیستم کلکتوری دیگر فشار آب بین مصرف کننده هایی که بطور همزمان مور استفاده قرار می گیرند دچار نوسان نمی شود
زیرا همه مصرف کننده ها از انشعاب مخصوص خود که به کلکتور یا همان تغذیه کننده اصلی متصل است، استفاده می کنند.
حذف اتصالات در کف یکی دیگر از مزایای مهم سیستم کلکتوریمی باشد که ضریب اطمینان سیستم را تا ۹۹درصد بالا برده و بهره بردار با اطمینان خاطر فراوان می تواند به
آینده لوله کشی ساختمان خود امیدوار باشد. در سیستم کلکتوری معمولا یک لوله اصلی آب تغذیه با قطر 25 یا 32 میلیمتر وارد جعبه کلکتور هر واحد شده و پس از اتصال به کلکتور آب سرد،
تمامی مصرف کنندهایی را که هریک جداگانه توسط لوله های سایز ۱۶ و یا ۲۰ ،و با شیر کلکتور مربوط به خود به این کلکتور متصل شده اند را تغذیه می کند .
از کلکتور آب سرد یک لوله نیز به پکیج متصل می شود تا آبگرم مورد نیاز کلکتور آبگرم را تامین کند .کلکتور آبگرم نیز همانند کلکتور آب سرد، بطور جداگانهو توسط شیر کلکتور های
مجزا هریک از مصرف کننده ها را تغذیه می کند .
البته گاهی سیستم کلکتوری می تواند با سیستم انشعابی ترکیب شود تا مصرف لوله و اتصالات کاهش یابد؛ به این روش، سیستم لوله کشی کلکتوری – انشعابی می گویند.
به این ترتیب که برای سرویس های با مصرف بالا مثل سرویس کامل حمام، یک لوله 20 میلیمتری به سه راهی اولین مصرف کننده متصل می شود و سپس به مصرف کننده بعدی
ولی با قطر کمتر(16 میلیمتر) می رسد .
در روش کلکتوری – انشعابی، همه اتصالات در دیوار نصب می شوند و هیچ اتصالی در کف قرار نمی گیرد .
همچنین در این سیستم مدار لوله کشی دیگر دچار هواگرفتگی نمی شود؛ زیرا با نصب شیر هواگیری بر روی هر کلکتور عملا این مشکل که در سیستم سنتی انشعابی
مرتب اتفاق می افتد رفع شده است.لازم به ذکر است که در سیستم کلکتوری مقدار مصرف لوله از روش سنتی انشعابی بیشتر است ولی با در نظر گرفتن کاهش سایز لوله
و اتصالات مصرفی، هزینه ریالی ناشی از افزایش متراژ لوله توجیه پذیر خواهد بود.
به طور کلی می توان از سیستم لوله کشی به روش کلکتوری، به عنوان یک روش مطمئن و قابل استفاده در تمامی پروژها بخصوص پروژه های مسکونی نام برد و امید می رود
که این سیستم لوله کشی بیش از گذشته در ساختمان ها مورد استفاده مهندسان و مجریان محترم قرار گیرد .قسمت سیستم لوله کشی
از نکات مهم پس از نصب کامل سیستم لوله کشی، تست آن می باشد تا از صحت ارتباط لوله و اتصالات اطمینان حاصل گردد.
نکات قابل توجه قبل از تست
1- فشار سنج با فشار 15 بار یا 16 بار برای تست لوله هالازم است
که در پایین ترین نقطه سیستم لوله کشی نصب شود برای اتصال پمپ تست به سیستم لوله کشی از شیر قطع و وصل استفاده شود تا پس از رسیدن فشار به مقدار مورد نظر پمپ از مدار جدا گردد.
2- بایستی دقت شود آب مورد مصرف تست با محیط هم دما باشد
(از آب سرد در تابستان با آب گرم در فصل زمستان استفاده نشود و سعی شود محیط در زمان تست حتی المقدور در شرایط ثابت دمایی باقی بماند.
برای پر کردن لوله ها یکبار لازم است چنانچه احتمالگردو خاک داخل آن رفته شستشو داده و با اتصال به شبکه به داخل سیستم آب بیندازیم .
در بوشهای تست را باز کنید و بگذارید کلیه سیستم از آب پر شده باشد .این عمل موجب رفع هوای داخل سیستم میشودو پر کردن بوسیله تست پمپ به راحتی انجام میگیرد
و درنتیجه عمل تست به خوبی به شما جواب خواهد داد .
آماده سازی و آبگیری
لازم است از محکم بودن تمامی اتصالات و بسته بودن سایر درپوشها اطمینان حاصل گردد سپس سیستم با آب تمیز کاملاً پر شود و هوای سیستم کاملاً تخلیه گردد.
و تست مقدماتی و نهایی انجام شود.
نکات قابل توجه پس از تست
1- در طول مدت تست، سیستم مورد بازدید قرار گیرد تا از عدم وجود نشتی
در سینه سیستم اطمینان حاصل گردد. بلافاصله پس از انجام
تست روی کلیه لوله ها با استفاده از ملات سبک پوشانده شود تا از آسیب دیدن آنها جلوگیری شود.
2- در فصل سرما پس از تست با تخلیه آب مدار، از یخ زدگی آب درون سیستم جلوگیری شود.
استفاده سیستم از آب سرد و آب گرم مصرفی
پلی اتیلن peکه پایه آن اتیلن میباشد یکی از پرمصرف ترین مواد ترمو پلاستها در جهان بوده ودارای خواص برجسته ای مانند عایق الکترییک خاصیت فیلم شدن ومقاومت شیمیایی دارد
از طرف دیگر درمقابل آب با دمای بالا مقاومت ندارد این ضعف در پلی اتیلن برخواسته از ساختمان زنجیره ای آن میباشد .
برای حل این مشگل دانشمندان از عملیات مشبک نمودن و یا crossilnking طی چندین مرحله فرایند پیچیده شیمیائی بهره جسته اند .
این عمل سبب میشود مولوکولهای پلیمر به صورت عرضی به هم وصل شده و در این حالت پلیمر pexبوجود میآیدپلیمر pexمقاومت
لوله را در برابر فشار و دمای بالا افزایش داده و تاثیر زیادی نیز بر افزایش مقاومت شیمیائی آن دارد از همین رو لوله های pexدارای کلاس حرارت بالائی میباشد .
در سیستم لوله های پنج لایه که از همین مواد بعلاوه یک لایه آلمینیوم و دو لایه چسب ضد حرارت از آن استفاده میشود نیز ساختار مجهز تری دارد .
هر چند لوله های پلیمری مانند پلی اتیلن .پلی پروپیلن. پلی بوتیلن. و پلی اتیلن شبکه ای شده دارای مزایائی نسبت به لوله های فلزی میباشد ولی دارای دو محدودیت مهم زیر میباشد .
1- ضریب انبساط حرارتی زیاد
به طور کلی ضریب انبساط حرارتی مواد پلیمری در مقایسه با فلزات بسیاربالا میباشد .
به عنوان مثال نمونه ضریب انبساط حرارتی مواد پلیمری در مقایسه با فلزات بسیار بالا میباشد .
2- نفوذ اکسیژن
نفوذ اکسیژن به داخل آب به خصوص در سیستمهای حرارتی تخریب اجزای فلزی را به شدت افزایش میدهد .
استفاده از لایه آلمینیوم موجب حل دو مشگل فوق میشود لایه چسب مخصوص و ضد حرارت قابل توجه است که چسبندگی خود مواد پلی اتیلن مشبک
به آلمینیوم ضعیف بوده و استفاده از چسب الزامی میباشد . این چسب مخصوص از نوع چسب های گرما ذوب میباشدکه بر پایه پلی ایلن ساخته میشود و مقاومت حرارتی
آن تا ۱۱۰ درجه سانتیگراد را در زمان طولانی دارا میباشد
خواص لوله های نیو پایپ
- مقاوم در برابر پوسیدگی از داخل و خارج
- لایه های درونی و بیرونی لوله های ۵ لایه نیو پایپ از پلی اتیلن مشبک pexتشکیل شده است .
- این مواد بهترین مواد پلیمر بکار رفته از نظر شیمیائی و مقاوم در برابر خوردگی است که در ساختار لوله های نیو پایپ به کار میرود .
- وقتیکه لوله های فلزی در معرض آب و خاک
- قرار میگیرد پوسیده شده و آماده خوردگی و سوراخ شدن میباشد .
- در صورتیکه لایه پلیمری درونی و بیرونی نیو پایپ تحت تاثیر املاح موجود در آب و خاک قرار نمیگیرد
- مقاوم در برابر فشار دما در لوله های نیو پایپ به دلیل جنس پلیمر
- بکار رفته پکس و بدلیل جوش طولی که در لایه آلمینیومی وجود دارد
- تحمل دمای ۹۰ درجه سانتیگراد در فشار ۱۰ بار را به طور مداوم خواهد داشت .
لذا امکان استفاده از لوله های نیو پایپ در علاوه بر سیستمهای آبرسانی سرد و گرم مصرفی دمای ۶۵ درجه سانتیگراد در سیستمهای
گرمایشی ۹۰ درجه سانتیگراد مهیا میگردد.
در حالیکه امکان کاربرد نسل دوم لوله ها (سبز) در سیستمهای گرمایشی . وجود ندارد .
– استفاده از لوله‌های پلی پروپیلن جهت لوله‌های اصلی ورودی به کلکتورهای رفت و برگشت مجاز نمی‌باشد.
– توصیه میگردد لوله‌های اصلی ورودی به کلکتورها عایق کاری شود.
– توصیه میگردد شیر هواگیری اتوماتیک بر روی کلکتورهای رفت و برگشت در نظر گرفته شود.
کنترل سیستم گرمایش از کف توسط شیرهای دستی که روی کلکتور موجود است امکان پذیر است.
همچنین میتوان از شیرهای ترموستاتیک نیز استفاده نمود.
این شیرها بر روی کلکتور نصب شده و با دریافت سیگنال از ترموستات مدار را قطع و وصل مینماید.
بدین ترتیب کنترل هر مدار به صورت خودکار توسط ترموستات‌های اتاقی امکان‌پذیر است.
– لازم به ذکر است میتوان از کلکتورهای ویژه SGP
که مجهز به شیر هواگیری و شیر تخلیه می‌باشند
و برای پروژه‌های کوچک و یا بزرگ با تعداد انشعاب‌های مختلف قابل دسترسی هستند استفاده نمود.
شیر بای پس: نوعی شیر مخصوص است که با اختلاف فشار جریان آب
باز شده و جهت جلوگیری از فشار مضاعف به پمپ، استهلاک
و تخریب آن استفاده میشود. همچنین باعث یکنواختی جریان آب برای به تعادل رسیدن مدارهای گرمایشی میگردد.
انتخاب شیوه کلکتوری یا انشعابی در طرح لوله کشی در اختیار مهندس طراح می باشد مهندس طراح در اجرای لوله کشی یک ساختمان یا آپارتمان حرف اول را میزند.
کسی طراحی برای یک تاسیسات را به عهده دارد کلیه موارد
و زوایای اجرائی را مد نظر گرفته و با محاسبات نقشه اجرائی را طراحی مینماید .
مهندس طراح معمولاً با در نظر گرفتن پارامترهای مختلف
از جمله شرایط مختلف پروژه ، نیازهای پروژه و در نهایت بررسی وهزینه ها، اقدام به طراحی روش می نماید.
سیستم کلکتوری برای هر ساختمان بهترین سیستم بوده و مشکلات عدیده ای که تاکنون بر سر راه تاسیسات بوده به راحتی از بین برده است .
در سیستم کلکتوری فقط با استفاده از اجرای لوله کشی از محل کنتور آب تا محل نصب آبگرمکن و یاپکیج .و ازپکیج یا آبگرمکن
تا جعبه تقسیم انشعاب موسوم به جعبه کلکتور و از جعبه کلکتور تا مقصد انشعابی که قرار است آب از آن برداشت گردد فقط از لوله استفاده میگردد.
حذف اتصالات در کف ها یکی از مزایای همین سیستم کلکتوری میباشد که ضریب اطمینان را تا ۹۹درصد بالا برده و ساختمان در آینده میتواند به راحتی و بی دغدغه از همه مشگلات در آینده در امان باشد سیستم کلکتوری بخشی از یک سیستم ایده ال و جالب است و دیگر مزایا ان تقسیم یک نواخت آب برای مصرف در تمام نقاط میباشد .
از سیستم کلکتوری معمولا برای انشعاب گرفتن از کلکتور با لوله های سایز ۱۶ و یا ۲۰ میتوان انشعاب گرفت .
یکی دیگر از بخشهای سیستم کلکتوری برای ساختمانهای با وسعت زیاد است که از موتورخانه استفاده مینمایند
این سیستم در بخشهای هر قسمت از سرویسها بهداشتی و یا طبقات که از موتورخانه مرکزی تغذیه مینمایند
میتواند به راحتی انشعاب گرفته و برای هر قسمت لوله مجزا به داخل واحد مربوطه کشی و با نصب جعبه کلکتور قسمت به قسمت تجزیه نمود.
مراقبت از لوله ها در مقابل مصالح ساختمانی
نظر به اینکه در زمان اجرای لوله کشی ساختمان، سایر عملیات ساختمانی نیز انجام می شود رعایت نکات زیر الزامی است:
رول لوله مستقیماً روی کف ساختمان در حال ساخت قرار نگیرد
و در صورت امکان با قرار دادن مقوا در زیر آن و یا استفاده از نرم، لوله از آسیب احتمالی محافظت شود.
با عایق کردن لوله های اجرائی میتوان از ان محافظت نمود.
فوم عایق هم برای جلوگیری از خسارت احتمالی تا حدود ۹۰ درصد جلوگیری مینماید هم از لحاظی برای پیشگیری از دما نیز از آن حفاظت میکند .
2- مسیر لوله کشی از وجود مصالح مختلف ساختمانی
از جمله مصالح نوک تیز و یا خرده سفالهای اطراف تمیز پاک گردد.
3- پس از اجرای هر مسیر لوله کشی و تست بایستی بلافاصله روی لوله ملات کشی شده تا در امنیت بماند .
سیستم لوله کشی با لوله های ژنج لایه طیسه مرحله تست و بایستی به روئیت مهندس ناظر برسد .
مراقبت از لوله ها در مقابل نور مستقیم خورشید
طبق استاندارد لوله های پلیمری در زمان تولید، نگهداری،
حمل و نقل و بهره برداری نباید در مقابل نور مستقیم خورشید قرار گیرند، لذا در عملیات لوله کشی در فضاهای روباز، محافظت از لوله ها با استفاده از یک پوشش عایق در مقابل نور خورشید ضروری است.
عدم اعمال وزن اضافی به لوله های نصب شده به عنوان
یک اصل کلی به هیچ وجه مجاز به اعمال وزن اضافی روی لوله های
نصب شده سیستم لوله کشی نمی باشیم از قرار گرفتن وزن شیرآلات بهداشتی، وزن شیرهای اصلی و فرعی واحدها، وزن کلکتورها و ……. روی لوله ها به هیچ وجه مجاز نمی باشد و در این موارد باید از صفحات نصب مخصوص جهت تحمل وزن سایر تجهیزات استفاده کرد.
عدم انتخاب مسیر افقی روی دیوار در سیستم توکار
مجری طرح به هیچ وجه مجاز به انتخاب مسیر افقی روی دیوار در سیستم لوله کشی توکار نمی باشد، لذا لوله ها باید مسیرهای افقی را در کف طی کرده و دقیقاً از زیر موقعیت شیرآلات ساختمانی وارد اتصالات نصب شده در دیوار گردند.
انتخاب مسیر از سقف کاذب به سیستم بهداشتی در صورت لوله کشی در سقف کاذب، هنگام ورود لوله از سقف کاذب به سیستمهای بهداشتی، باید محل تقاطع دو دیوار به عنوان مسیر عمودی انتخاب گردد چرا که هیچ احتمالی برای نصب وسایل رفاهی یا تزئینی در کنج دیوار وجود ندارد و در صورت نصب وسایل مذکور در سایر موقعیتهای دیوار، آسیبی به لوله ای دفن شده در کنج دیوار وارد نمی شود.
مراقبت از لوله های دفن نشده در زمستان
از جمله وظایف مجری در هنگام اجرای سیستم لوله کشی در فصل سرما، مراقبت از لوله های پوشانده نشده توسط مصالح در مقابل یخ زدگی و ترکیدگی احتمالی است لذا مجری موظف است پس از اجرای سیستم لوله کشی و انجام تست لوله ها را باعایق مناسب (فوم سپهر) پوشانده و یا ، آب کل سیستم را تخلیه نماید.
اگر از فوم عایق استفاده میکنید حتما سعی نمائید روی لوله ها را با ملات سیمان نیز به صورت ماهیچه کشی در آورده و روی انها را با پوکه یا خاک سبک دیگر بپوشانید
قسمت سیستم لوله کشی
از نکات مهم پس از نصب کامل سیستم لوله کشی، تست آن می باشد تا از صحت ارتباط لوله و اتصالات اطمینان حاصل گردد.
نکات قابل توجه قبل از تست
1. فشار سنج با فشار 15 بار یا 16 بار برای تست لوله هالازم است
که در پایین ترین نقطه سیستم لوله کشی نصب شود برای اتصال پمپ تست
به سیستم لوله کشی از شیر قطع و وصل استفاده شود تا پس از رسیدن فشار به مقدار مورد نظر پمپ از مدار جدا گردد.
2. بایستی دقت شود آب مورد مصرف تست با محیط هم دما باشد
(از آب سرد در تابستان با آب گرم در فصل زمستان استفاده نشود و سعی شود محیط در زمان تست حتی المقدور در شرایط ثابت دمایی باقی بماند.
برای پر کردن لوله ها یکبار لازم است چنانچه احتمال گردو خاک داخل آن رفته شستشو داده و با اتصال به شبکه به داخل سیستم آب بیندازیم .
در بوشهای تست را باز کنید و بگذارید کلیه سیستم از آب پر شده باشد . این عمل موجب رفع هوای داخل سیستم میشود و پر کردن بوسیله تست پمپ به راحتی انجام میگیردو درنتیجه عمل تست به خوبی به شما جواب خواهد داد .
آماده سازی و آبگیری
لازم است از محکم بودن تمامی اتصالات و بسته بودن سایر درپوشها اطمینان حاصل گردد سپس سیستم با آب تمیز کاملاً پر شود و هوای سیستم کاملاً تخلیه گردد. و تست مقدماتی و نهایی انجام شود.
نکات قابل توجه پس از تست
1. در طول مدت تست، سیستم مورد بازدید قرار گیرد تا از عدم وجود نشتی در سینه سیستم اطمینان حاصل گردد. بلافاصله پس از انجام تست روی کلیه لوله ها با استفاده از ملات سبک پوشانده شود تا از آسیب دیدن آنها جلوگیری شود.
2. در فصل سرما پس از تست با تخلیه آب مدار، از یخ زدگی آب درون سیستم جلوگیری شود.
استفاده سیستم از آب سرد و آب گرم مصرفی
به علت آلودگی های احتمالی ناشی از محیط کارگاه ساختمانی
و ابزار آلات لازم است برای رفع آلودگی های ناشی از اجراء پس از تست و قبل از بهره برداری سیستم آماده آبگیری شود.
در این خصوص ابتدا لازم است سیستم لوله کشی با آب آشامیدنی کاملاً شستشو داده شود و داخل لوله ها از مواد زیان آور و زائد کاملاً پاک شود.
شستشو باید تکرار شود تا آب خروجی از دهانه های باز کاملاً تمیز شود.
پلی اتیلن peکه پایه آن اتیلن میباشد یکی از پرمصرف ترین مواد ترمو پلاستها در جهان بوده ودارای خواص برجسته ای مانند عایق الکترییک خاصیت فیلم شدن ومقاومت شیمیایی دارد از طرف دیگر درمقابل آب با دمای بالا مقاومت ندارد این ضعف در پلی اتیلن برخواسته از ساختمان زنجیره ای آن میباشد .
برای حل این مشگل دانشمندان از عملیات مشبک نمودن و یا crossilnking طی چندین مرحله فرایند پیچیده شیمیائی بهره جسته اند .
این عمل سبب میشود مولوکولهای پلیمر به صورت عرضی به هم وصل شده و در این حالت پلیمر pexبوجود میآیدپلیمر pexمقاومت لوله را در برابر فشار و دمای بالا افزایش داده و تاثیر زیادی نیز بر افزایش مقاومت شیمیائی آن دارد از همین رو لوله های pexدارای کلاس حرارت بالائی میباشد .
در سیستم لوله های پنج لایه که از همین مواد بعلاوه یک لایه آلمینیوم و دو لایه چسب ضد حرارت از آن استفاده میشود نیز ساختار مجهز تری دارد .
هر چند لوله های پلیمری مانند پلی اتیلن .پلی پروپیلن.
پلی بوتیلن. و پلی اتیلن شبکه ای شده دارای مزایائی نسبت به لوله های فلزی میباشد ولی دارای دو محدودیت مهم زیر میباشد .
۱-ضریب انبساط حرارتی زیاد
به طور کلی ضریب انبساط حرارتی مواد پلیمری در مقایسه با فلزات بسیاربالا میباشد .
به عنوان مثال نمونه ضریب انبساط حرارتی مواد پلیمری در مقایسه با فلزات بسیار بالا میباشد .
به عنوان نمونه ضریب انبساط حرارتی پلی پروپیلن و پلی اتیلن در محدوده ۱۹/۰/-۱۴/۰(mm/mk)میباشد در صورتی که ضریب انبساط حرارتی فلزات کمتر از ۲۰/۰ میباشد .
هنگامی که آبگرم داخل لوله های ژلیمری جریان یابد
طول لوله ها نیز افزایش میابد و در صورت بسته بودن شبکه لوله کشی ایجاد تنشهای حرارتی کرده و طول عمر لوله را کاهش میدهد .
۲-نفوذ اکسیژن
نفوذ اکسیژن به داخل آب به خصوص در سیستمهای حرارتی تخریب اجزای فلزی را به شدت افزایش میدهد .
استفاده از لایه آلمینیوم موجب حل دو مشگل فوق میشود
لایه چسب مخصوص و ضد حرارت
در ساختمان لوله های نیو پایپ بین لایه آلمینیوم
و لایه داخلی و خارجی پلی اتیلن مشبک از دو لایه چس ب مخصوص استفاده شده است .
قابل توجه است که چسبندگی خود مواد پلی اتیلن مشبک به آلمینیوم ضعیف بوده و استفاده از چسب الزامی میباشد .
این چسب مخصوص از نوع چسب های گرما ذوب میباشد که
بر پایه پلی ایلن ساخته میشود و مقاومت حرارتی آن تا ۱۱۰ درجه سانتیگراد را در زمان طولانی دارا میباشد
