منبع انبساط بسته با گاز ازت گروه صنعتی ویسادار تولید کننده منبع انبساط بسته از لیتراژ 100 الی 300 میباشد ،
در مکانهایی که منبع انبساط باز شرایط نصب و راه اندازی نباشد از منبع انبساط بسته با گاز ازت استفاده میشود.
منبع انبساط بسته با هوای آزاد در ارتباط نبوده و لذا فشار داخل منبع میتواند بیش از یک اتمسفر باشد.
بنابراین طبیعی است که منابع انبساط بسته را میتوان در داخل موتورخانه نصب میشود.
در شرایط یکسان منبع انبساط بسته بزرگتر بوده
و هزینه نصب و نگهداری آن نیز بالاتر است
با این وجود در مواقعی که امکان استفاده از منبع انبساط باز وجود نداشته باشد، بکارگیری آن ضروری خواهد بود.
از جمله این موارد عبارت است از :
الف : سیستمهای آب داغ با فشار آب داغ بالا
ب: محدودیت ارتفاع ساختمان جهت تامین فشار در آخرین مبدل حرارتی
پ: عدم دسترسی به فضای پشت بام
ت: مناطق بسیار سرد که امکان یخ زدن آب منبع انبساط باز وجود دارد
منابع دیافراگمی تحت فشارچیست؟
یکی از روش های مورد استفاده برای تنظیم فشار آب ساختمان استفاده از منابع تحت فشار (مثل دیافراگمی) است.
منبع انبساط بسته ،محفظه بسته ای هستند ، که آب و یک گاز بصورت جداگانه در
آن قرار گرفته و معمولاً بین ۳/۲ تا۴/۳ حجم توسط آب اشغال شده است
پمپ آبرسانی آب را با فشار به داخل این منبع می فرستد به حدی
که فشار گاز موجود به حداکثر تعیین شده برسد.
به این ترتیب حجم معینی از آب ، داخل منبع ذخیره شده و بنا به نیاز مورد استفاده قرار می گیرد.
با کم شدن آب داخل منبع و کاهش فشار گاز ، پمپ دوباره به کار افتاده و منبع را پر میکند .
به این ترتیب از خاموش و روشن شدن مرتب پمپ جلوگیری به عمل می آید که این امر
علاوه بر آن که باعث افزایش عمر پمپ می شود،از سرو صدای ناشی از روشن شدن متناوب پمپ
نیز جلوگیری می کند یکی دیگر از مزایای استفاده از این منابع آن است ،که ضربه آب به هنگام روشن و خاموش شدن پمپ را کنترل می کند .
به این لحاظ گاهی این منابع را “مخزن سرج”(Surge Tank) نیز می نامند.
ازجمله نکات مهم و مورد توجه در بحث موتورخانه که شامل دیگ، چیلر و… است،
افزایش و یا کاهش حجم آب موجود در دیگ و همچنین تأمین فشار استاتیک موردنیاز سیستم میباشد.
که اگر درست و اصولی کنترل نشوند باعث ایجاد خسارت جبرانناپذیری خواهد شد.
سایت جامع تاسیسات مکانیکی در راستای افزایش آگاهی کارفرمایان صنعت ساختمان نسبت
به تاسیسات مکانیکی پروژه هایشان اقدام به تدوین مقالات کاربردی در زمینه های مختلف تاسیسات ساختمان
نموده است که از علاقه مندان دعوت می شود برای دسترسی آسان به این مقالات
از فهرست موضوعی مقالات تاسیسات مکانیکی استفاده فرمایند.
مورد مهمی که باید در بحث سرمایش و گرمایش ساختمان مورد توجه قرار گیرد،
تأمین فشار سیستم لولهکشی است. همانطور که میدانید پمپهایی که معمولاً در مسیر
لولهکشی قرار میگیرند برای جبران افت فشار ناشی از مسیر لولهکشی و اتصالات هستند؛
اما برای تأمین فشار استاتیکی لازم برای به جریان افتادن سیال در مسیر و عبور از مصرفکنندهها
(شوفاژ، فنکوئل و …) از مخزن انبساط استفاده میشود و طبق اصل ظروف مرتبط (مخزن انبساط باز)
این فشار استاتیک به کل سیستم لولهکشی اعمال میشود. همچنین چون دیگ، چیلر و مبدل های حرارتی،
دمای آب را تغییر میدهند به همین علت آب منبسط و یا منقبض شده و برای کنترل تغییرات حجمی، مخازن انبساط تعبیه میشوند.
انواع مخازن انبساط:
1- مخزن انبساط باز:
این نوع مخزن باید در بالای ساختمان و حدود 2 متر بالاتر از آخرین مبادلهگر حرارت قرار گیرد.
این مخزن در فشار اتمسفر عمل میکند و فشاری در حدود 1 تا 10 bar را بسته به ارتفاع مابین دیگ و منبع انبساط اعمال میکند.
همچنین ازجمله نکات مهمی که باید در مورد این نوع مخازن مورد توجه قرار گیرد اتلاف حرارتی بالای آنها میباشد.
همانطور که میدانیم مخازن انبساط باز با دیگ در ارتباط هستند و در هوای آزاد روی پشتبام قرار دارند و
به همین دلیل اتلاف حرارتی زیادی را ایجاد میکنند که شاید در حدود چند رادیاتور باشند و
باید عایقبندی در مورد آنها بصورت کامل و اصولی انجام گیرد.
مخازن انبساط باز همچنین وظیفه جبران آب دیگها را نیز دارند که در صورت نشتی
در مسیر با توجه به وجود شناور در این مخازن، کمبود آب سیستم جبران میشود.
منبع انبساط باز با وجود سادگی، دارای معایبی نیز میباشد که میتوان به موارد زیر اشاره کرد.
الف) انتقال حرارت زیاد با هوای سرد
ب) حجم لولهکشی نسبتاً زیاد
ج) امکان عدم جوابگویی برای فشارهای کمتر از 3 bar (ساختمانهای کوتاه)
د) بروز خوردگی در حضور اکسیژن هوا و آب
2- منبع انبساط بسته :
برای رفع نواقص بالا از مخزن انبساط بسته استفاده میشود که از دو بخش گاز و آب تشکیل شده است،
در این مجموعه با تعادل بین این دو بخش فشار سیستم را مشخص میکنند. این منبع نیاز به نصب
روی پشتبام را ندارد و میتوان مخزن را در موتورخانه کنار دیگ نصب نمود.
در این سیستم با استفاده از خط اصلی آب و شیر فشار شکن، آب مورد نیاز سیستم تامین می گردد
همچنین وجود یک شیر اطمینان از افزایش فشار در صورت بالا رفتن حجم آب درون سیستم جلوگیری خواهد کرد.
منبع انبساط بسته با توجه به مکانیزم عملکردی، نوع گاز و نوع مخزن به انواع زیر تقسیمبندی میشوند.
منبع انبساط بسته قابل تنظیم منبع انبساط بسته دیافراگمی
منبع انبساط بسته قابل تنظیم:
در این منبع هوا و آب بهطور مستقیم در تماس هستند هنگامیکه دمای آب توسط دیگ افزایش یافت،
حجم آب زیاد شده و هوا از طریق شیر الکتریکی خارج میشود و به همین صورت در زمانی که
دمای آب سیستم پایین است و به تبع آن حجم آب کم، با تزریق هوا به منبع، فشار سیستم دوباره
تأمین خواهد شد و در واقع یک تعادلی بین هوا و آب برقرار میشود.
منبع انبساط بسته دیافراگمی:
در این نوع منبع نیز روند بصورت بالا میباشد به این صورت که هوا و یا نیتروژن از آب
توسط یک دیافراگم جدا میشوند که وقتی گاز به متراکمترین حالت خود برسد یعنی بیشترین فشار به چرخه اعمال شده است
و در حقیقت تعادل بین هوا و آب با حرکت دیافراگم بین آن برقرار میشود و فشار سیستم درحد معینی حفظ میشود
که در شکل زیر میتوان این دو نوع منبع را مشاهده نمود
لازم به ذکر است یکی از موارد مهمی که درآن باید از مخزن انبساط بسته استفاده کرد،
حرارت مرکزی با آب داغ است که نیاز به آب با دمای بیشتر از 100 درجه سانتیگراد داریم
که به تبع آن باید فشار بیشتر از اتمسفر اعمال شود تا از تبخیر آب جلوگیری کنیم.
که منبع علاوه بر جبران نوسانات حجمی، فشار سیستم را نیز تامین می کند.
محاسبه حجم منبع انبساط:
حجم منبع انبساط بسته به صورت تئوری از طریق رابطه زیر قابل مخاسبه است.
V=حجم منبع انبساط
Vw = حجم آب موجود در چرخه (دیگ، لولهکشی، رادیاتور و منبع انبساط)
Vh = حجم مخصوص آب در بیشترین دمای چرخه
Vc = حجم مخصوص آب در کمترین دمای چرخه
K = ضریب تصحیح که معمولاً 2 در نظر گرفته میشود.
که معمولاً برای راحتی و انجام ساده سازی ها از رابطه زیر بهجای رابطه بالا استفاده میشود.
Q ظرفیت حرارتی دیگ برحسب kcal/hr و V حجم مخزن برحسب lit میباشد.
نکات کلیدی در مخازن انبساط :
1- معمولاً بهترین مکان نصب در ناحیه مکش پمپها میباشد تا هد مثبت
مکشی خالص (NPSH) در ناحیه مکش پمپها تأمین شود.
2- حداقل فشار اولیه نسبی برای جلوگیری از جوشش وکاویتاسیون باید تامین شود.
3- مخازن انبساط باز را حداقل 2 متر بالاتر از آخرین مبادلهگر حرارت قرار میدهند.
4- معمولاً برای سیستمهایی که حجم بالایی از آب با دمای بالا در آنها قرار دارد
(مانند گرمایش از کف) باید مخزن انبساط تعبیه گردد.
5- مخزن انبساط باز به علت اتلاف حرارتی زیاد باید به درستی عایقبندی شود.
6- ایجاد مکان مناسبی برای این مخازن در پشتبام (منبع باز) و در موتورخانه (منبع بسته)
برای دسترسی جهت بازدید و تعمیرات آتی مورد اهمیت می باشد.
7- انتخاب جنس مناسب برای مخازن که در مقابل خوردگی مقاوم باشد.
8- ثابت و محکم بودن مخزن در جای خود
9- لوله سرریز و تخلیه مخزن انبساط باز باید تا موتورخانه ادامه یابد،
تا از سرریز شدن مطلع شده و از نفوذ آب به کف پشت بام و آسیب رسانی جلوگیری کنیم.
10- به لولههای رفت و برگشت منبع انبساط نباید هیچگونه شیری متصل باشد.
11- کلیه لولههای متصله به منبع انبساط باید عایق باشد.
12- لوله برگشت باعث ایجاد گردش آب داخل منبع انبساط شده که خود تلفات انرژی را به دنبال دارد
و در مناطقی که امکان یخزدگی منبع انبساط وجود ندارد نصب لوله برگشت ضروری نیست.
13- یکی از روشها برای کنترل انبساط و انقباض آب در سیستم استفاده از شیر کاهنده فشار میباشد.